#ايران به یاد دكترپرويزخانلري مردی که مدرسه
را به روستاهای ایران برد
گویند زاغ سیصد سال بزید و گاه سال عمرش ازین نیز بگذرد… عقاب را سال عمر سی بیش
نباشد.» (خواص الحیوان)
بیست‌ودو سال پیش، در یکم شهریور سال ۱۳۶۹، دکتر پرویز
ناتل خانلری [که هنوز زخم زندان‌های جمهوری اسلامی را بر جان خود داشت] درگذشت.پرویز
ناتـل خانلری در اسفندماه سال ۱۲۹۲ خورشیدی در
تهران متولد شد. جد او میرزا احمد مازندرانی در وزارت خارجه شغل دیوانی داشت و به
«خانلرخان» و اعتصام‌الملک ملقب بود.پدر او میرزا ابوالحسن‌خان خانلری نیز عضو وزارتخانه‌های
عدلیه و خارجه بود. نام خانوادگی خانلری از لقب جد او «خانلرخان» گرفته شد. خانلری
واژه «ناتل»، نام قدیمی شهری در مازندران، را به پیشنهاد پسرخاله مادر خود، نیما یوشیج،
به نام خانوادگی خود اضافه کرد.پس از تحصیل در مدارس سن‌لویی، مدرسه آمریکایی و مدرسه
ثروت به دارالفنون رفت و به پیشنهاد استاد بدیع‌الزمان فروزانفر در رشته ادبی درس خواند.دانشنامه
لیسانس زبان و ادبیات فارسی را به سال ۱۳۱۴ از دانشکده
ادبیات دانشگاه تهران گرفت و به‌عنوان دبیر دبیرستان استخدام شد.در سال ۱۳۲۲ خانلری جزو اولین گروه دریافت‌کنندگان دکتری زبان و ادبیات فارسی
از دانشگاه تهران بود. در خرداد ۱۳۲۲ نخستین شماره
از مجله ادبی سخن را انتشار داد و باوجود وقفه ناخواسته‌ای که پیش آمد تا سال ۱۳۵۷ انتشار آن را تداوم بخشید.خانلری کرسی تاریخ زبان فارسی را در
دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بنیان نهاد و تا سال ۱۳۵۷ استاد این کرسی بود. انتشارات دانشگاه تهران را نیز همو در سال
۱۳۲۵ بنیان نهاد و پنج سال مدیر آن بود.از شهریور
۱۳۴۱ تا بهمن ۱۳۴۲ مقام وزارت فرهنگ را در کابینه اسدالله علم داشت. در مقام وزارت
فرهنگ، طرح ایجاد سپاه دانش را پیشنهاد کرد و به تصویب رساند و اجرای آن را آغاز کرد.بی‌تردید
مهم‌ترین خدمت خانلری به فرهنگ ایرانی، تأسیس بنیاد فرهنگ ایران با جلب همکاری عده‌ای
از پژوهشگران بود که در سال ۱۳۴۴ آغاز به کار
کرد. بنیاد فرهنگ ایران در مدت فعالیت خود بیش از سیصد عنوان کتاب را منتشر کرد که
غالب آنها متون و تحقیقات مهمی در جنبه‌های مختلف ادبی و تاریخی و علمی بود. ریاست
بنیاد فرهنگ از ابتدای تأسیس تا سال ۱۳۵۷ به عهده خانلری
بود. خانلری همچنین ریاست فرهنگستان ادب و هنر را به عهده داشت. مدتی نیز مدیر کلی
سازمان پیکار با بیسوادی را به عهده گرفت.پس از انقلاب پرویز ناتل خانلری به مدت صد
روز زندانی شد و از همه فعالیت‌های رسمی و دانشگاهی کناره گرفت. پرویز ناتل خانلری
در شهریور ۱۳۶۹ پس از یک دوره
بیماری طولانی در ۷۷ سالگی در تهران درگذشت.مجموعه
اشعار او با نام «ماه در مرداب» در سال ۱۳۴۳ انتشار یافت
و بارها تجدید چاپ شد.شعر «عقاب» او که به صادق هدایت تقدیم شده، از زیباترین و پرمحتواترین
نمونه‌های شعر معاصر ایران است.
... من نیم در خور این مهمانی
گند و مردار ترا ارزانی
گر بر اوج فلکم باید مرد عمر در گند به سر نتوان برد
شهپر شاه هوا اوج گرفت زاغ را دیده بر او مانده شگفت
رفت و بالا شد و بالاتر شد راست با مهر فلک همسر شد
لحظه‌ای چند بر این لوح کبود نقطه‌ای بود و سپس هیچ نبود
یادش گرامی باد
#ایران #تهران #مازندران #گلستان #اردبیل #ارومیه #کرمانشاه #خرمشهر #لرستان #قم #یزد #مشهد #البرز #همدان #كرمان #تبريز
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر